پسپۆڕێک: دوو ڕێگە هەیە بۆ هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان

ناس کورد-

پسپۆڕێکى یاسایی رایگەیاند، تەنها دوو رێگە هەیە بۆ هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان، دواى ئەوەى رەوتى سەدر داوایکرد تا کۆتایی هەفتەى داهاتوو دادگا ئەو پرسە یەکلایی بکاتەوە.

کەناڵی ناس کورد لە تێلیگرام جۆین بکە   

رێبوار محەمەد ساڵح (10-8-2022) لە بڵاوکراوەیەکدا باسى لەوەکردووە، هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان لە دەسەڵاتى ئەنجومەنى و دادوەرى و دادگاى فیدراڵیدا نییە، بۆیە تەنها دوو ڕێگە دەمێنێتەوە.

رونیشیکردووەتەوە، رێگەى یەکەم ئەوەیە پەرلەمان خۆى هەڵبوەشێنێتەوە، دووەمیش پەنابردنە بۆ راپرسی بۆ هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان.

دەقى بڵاوکراوەکە:

١- هەڵبژاردنی پێشوەختە کرا ، بۆ ئەوەی پەرلەمان بتوانێ بە ئەرکی دەستوری خۆی هەستێت و  حکومەتێکی نوێی خزمەتگوزار دروست بکات، ئەمە نەکرا، پاساوەکەی هەرچی بێت، گرنگ نەتیجەیە کە نەتوانرا فەلسەفەی وجودی پەرلەمان تحقیق بکرێت.

٢- خاڵی یەکەم وای کرد بە واتا گشتییەکەی چەقبەستوویی سیاسی دروست بێت ، و لەم دۆخانەدا ، بە ناچاری و وەک ڕێگایەکی یاسایی و استثنائی  ،دەبێت پەرلەمان حل بکرێت و هەڵبژاردنی نوێ ئەنجام بدرێت ، بەڵام وەک دەزانین ئەم پەرلەمانە بەرهەمی هەڵبژاردنی پێشوەختەیە و ئەستەمە هەم خوودی ئەندامانی هەم لایەنە سیاسیەکان پێی ڕازی بن، لە ترسی دروست نەبوونی حلی ذاتي، ئەمڕۆ ڕێبەری ڕەوتی صدر لە تویتێکدا، دوو هەڵەی یاسایی کرد، دەزانێ، بەڵام ناچارە .

٣- ئەوەی وای کردووە خاڵی دووەم ڕوو بدات، ئەو هەڵەیەیە، یان با بڵێین ئەو سازانەیە کە لەسەر ئالیەتی دەستوری حلی پەرلەمان ڕوویداوە، مشرعی دەستوری لەم ئالیەتەدا ، بنەمای هاوسەنگی دەسەڵاتی تشریعی و تنفیزی تێک داوە، چۆن پەرلەمان مافی حلی حکومەتی هەیە لەحاڵەتێک حکومەت بە ئەرکەیاساییەکانی هەڵنەسا، بەهەمان شێوە دەبێت دەسەڵاتی تنفیزیش  مافی هەڵوەشانەوەی پەرلەمانی هەبێت کاتێک پەرلەمان بە ئەرکە دەستورییەکانی هەڵنەسا .

٤- دوو  هەڵە دەستوری و یاساییەکەى سەدر، بریتی بوو لە داوای حەلی پەرلەمان لەلایەن ئەنجومەنی دادوەری یان دادگای فیدراڵییەوە، بێگومان ئەنجومەنی دادوەری ئەم دەسەڵاتەی نیە جگە لە مانعی دەستوری، لەهەمان کات پێشێلی بنەمای جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکانە و لەماوەی ڕابردوودا هەمان ڕای هەبووە ، هەروەها دادگای فیدراڵیش ئەم دەسەڵاتەی نیە، چونکە دیسان پێشێلی مادەی ٦٤ ی دەستورە ، ئەم دادگایە لە بنەڕەتدا بۆ پاراستنی دەستور و گەرەنتی جێبەجێکردنی دەستور دامەزراوە، نابێت خۆی پێچەوانەی بکات ، بۆیە لە حاڵەتی بەرزکردنەوەی داوا بۆ ئەم دادگایە ، پێمان وایە شکلا رد بکرێتەوە.

٥- ئەی چی بکرێت ؟ ، ئەگەر سازان نەکرا، تەنها دوو ڕێگە هەیە:

یەکەم / ڕێکاری دەستوری و بەپێی مادەی ٦٤ ی دەستور پەنا بۆ حلی ذاتی ببرێت ، ئەمەش وەک باس کرا ئەستەمە.

دووەم / ڕێکاری واقعی و دیموکراسی / لەبەرئەوەی پاراستنی سیستمی گشتی دەوڵەت ، لە فکری یاسایی دا لە هەموو بنەماکانی تر گرنگترە پارێزگاری لێ بکرێت ، و ئەگەر تەنها بە ئامرازە دستوری و یاساییە تقلیدیەکان کاربکەین ، ڕەنگە سیستمی گشتی بکەوێتە مەترسیەوە و استقراری سیستمی حکومرانی نالەبارتر بێت ، بۆیە وای دەبینین پەنابردن بۆ استفتائی شعبی لەسەر حلی پەرلەمان گونجاو بێت لەگەڵ ڕۆحی دەستور و بنەماگشتیەکانی دیموکراسیدا و گەڕانەوەی حقیقی بێت بۆ دەنگی خەڵک کە بنەمای شرعیەتی هەر پرۆسەیەکە.