ناس کورد-
28 ساڵ لەمەوبەر‌و لە رۆژی 5ی ئاداری 1991 لەشاری رانیەی باشوری كوردستانەوە گەلی كوردستان دژ بەدەسەڵاتی رژێمی بەعس راپەڕی و لەپاشان هێزەكانی ئەو رژێمە لەشار و شارۆچكەكانی كوردستان راماڵرا‌و نازناوی (دەروازەی راپەڕین)ی درایە.
لە5ی ئاداری 1991دا هاووڵاتیانی شاری رانیە رژانە سەر شەقام و دژ بەرژێمی بەعس راپەڕین‌و لەماوەی چەند سەعاتێكی كەمدا تەواوی شارەكەیان لەهێزەكانی بەعس پاكردەوە‌و دامودەزگاكانی حكومەت كەوتە ژێر دەستی هاووڵاتیان‌و هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان‌و لەپاش رانیە راپەڕین لەشار‌و شارۆچكەكانی تری كوردستان دەستی پێكرد‌و ماوەی 20 رۆژی خایاند.
لەمێژووی راپەڕینی شاری رانیەدا ناوی عەلی نەبی ناوێكی درەوشاوە بەوپێیەی كە یەكەم كەس بوو فیشەكی راپەڕینی تەقاند‌و بەیەكەم شەهیدی راپەڕینیش هەژمار دەكرێت.
راپەڕینی خەڵكی كوردستان بە پاڵپشتی مەفرەزەكانی هێزەكانی پێشمەرگەی كوردستان لەئەنجامی ئەو زوڵم و زۆرداریەی رژێمی بەعس دژ بە كورد هاتە كایەوە، سەركەوتنیشی یەكگرتوویی خەڵك و یەكدەنگی هێزە سیاسییەكان بوو كە توانرا لەماوەیەكی كەمدا زۆربەی خاكی باشووری كوردستان رزگار بكەن و كۆتایی بەحوكمی داگیركەر بێنن.
ساڵێك دوای راپەڕین و لە 19ی ئایاری 1992دا سەركردایەتی سیاسی كوردستان، دەستیكرد بەتاقیكردنەوەی رێگەی دیموكراسی بۆ بەڕێوەبردنی باشووری كوردستان‌و هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بۆ یەكەمجار ئەنجامدرا كە بە دەستكەوتێكی گرنگی كورد لەباشووری كوردستان ناودەبرێت‌و یەكەمجار بوو لە مێژوودا كورد ببێتە خاوەن پەرلەمان و حكوومەتی خۆی.
لە ماوەی چەند ساڵی خۆبەڕێوەبردنی باشووری كوردستان، وەك هەرێمێك جگە لە ئەنجامدانی پڕۆژە لە سەرجەم بوارەكاندا، سەركردایەتی سیاسی كورد توانیویەتی لە رووی دیپلۆماسی پەیوەندییەكانی لەگەڵ وڵاتانی جیهان بەرفراوان بكات و مافەكانی كورد بە ناوەندە سیاسییەكانی جیهان بگەیەنێت.
گەلی كورد شانازی بە بەرهەمەكانی راپەرین و دەستكەوتەكانیەوە دەكات و لەساڵڕۆژی راپەڕیندا لەشار‌و شارۆچكەكانی كوردستان بەچالاكیی جۆرا‌و جۆر یادی راپەڕین دەكرێتەوە‌و ئەو رۆژەش لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە كراوەتە پشووی فەرمی‌و لەسەرجەمی دامودەزگاكانی حكومەت‌و ناوەندەكانی خوێندن دەوام نابێت.
شـــاری رانــیـــە لە رووی كارگێڕییەوە سەر بە ئیدارەی راپەڕینە، جگە لەسەنتەری قەزاكە، هەر چوار (4) ناحیەی: (حاجیاوا، چوارقوڕنە، سەركەپكان، بێتواتە) لەخۆدەگرێت. رانیە ناوەندی ناوچەی بیتوێن و ئیدارەی راپەڕینە، لە رووی هەڵكەوتەی جوگرافیاوە دەكەوێتە باكوری خۆرهەڵاتی شاری سلێمانی و نزیكەی (130) كم لەو پارێزگایەوە دوورە، خاوەنی سروشتێكی جوانە، كە شاخ و رووبار و دەریاچەی تێدایە، دەریاچەی دووكان و چیای ئاسۆس كەوتونەتە خۆرهەڵات و شاخی كێوەڕەش كەوتۆتە باكور، چیای حاجیلە و چیای ماكۆك-یش كەوتونەتە باشوری خۆرئاوایەوە.
دەڤەری راپەڕین، لە رووی كارگێڕییەوە ئیدارەیەكی سەربەخۆی هەیە بەناوی (ئیدارەی راپەڕین)، كە (2) دوو قەزا و (9) نۆ ناحیە لەخۆدەگرێت: قەزاكانی (رانیە، قەڵادزێ) و ناحیەكانی (چوارقوڕنە، حاجیاوا، بێتواتە، سەركەپكان، سەنگەسەر، ژاراوە، هێرۆ، هەڵشۆ و ئیسێوە.
ئەمڕۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی یادی ڕاپەڕینەوە ڕاگەیەندراوێک بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە: "خه‌بات و خۆراگریی ئێوه بۆ هێنانه‌دی ژیانێكی ئازاد و سه‌ربه‌رزانه و دنیایه‌كی شارستانیی پڕ له ئارامی و لێبورده‌یی و ئاشتی و خۆشگوزه‌رانی بووه. ژیانێك كه شایانی مێژووی دێرینی قوربانیدان و ماندووبوونی گه‌له سته‌مدیده‌كه‌مان بێت له قۆناغه جیاكانی خه‌بات و تێكۆشانی ئاشتیخوازانه‌یدا. خواسته ڕه‌وا و ده‌ستوورییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان له عێراقی فیدراڵدا مافی سروشتی و دادپه‌روه‌رانه‌ی خۆیه‌تی. عیراقێكی سه‌قامگیر و گه‌لێكی خۆشگوزه‌ران زاده‌ی سیستمێكی ته‌ندروستی دیموكراسی و فیدراڵییه كه تیایدا ده‌ستوور رێزلێگیراو بێت و هاوبه‌شیی راسته‌قینه و مافی ڕه‌وای هه‌موو پێكهاته‌كانی تێدا فه‌راهه‌م بێت."
